Nhắc đến Nhật Bản, có lẽ nhiều người sẽ nghĩ ngay đến hình ảnh của "Samurai." Thông qua các bộ phim và manga, hình ảnh Samurai/ võ sĩ đã dần được phổ biến đến nhiều người khắp thế giới.

Samurai (侍) và võ sĩ (武士) đều có nghĩa giống nhau. Cách sống và tinh thần của các Samurai/ võ sĩ được gọi chung là "võ sĩ đạo" (武士道 / Bushido), và tinh thần ấy vẫn còn tồn tại trong xã hội Nhật Bản cho tới ngày hôm nay.

Vậy võ sĩ đạo là gì và tại sao tinh thần võ sĩ đạo lại quan trọng với người Nhật?

◎ Nguồn gốc và lịch sử

Trong lịch sử Nhật Bản, Samurai/ võ sĩ từng là những người có địa vị cao (tính từ cuối thế kỷ 12 đến cuối thế kỷ 19, hoặc từ thời kỳ Kamakura đến thời kỳ Edo). Họ có nhiệm vụ bảo vệ các chư hầu và những người có thân phận cao quý trong hoàng tộc cũng như đất đai tài sản mà chủ nhân giao phó.

◎ Ý nghĩa của tinh thần võ sĩ đạo

Tinh thần võ sĩ đạo là những chuẩn mực đạo đức mà các võ sĩ Nhật thời trung cổ phải tuân theo. Những giá trị cốt lõi trong võ sĩ đạo bao gồm sự trung thành, hy sinh, niềm tin, chân thành, giản dị, tiết kiệm, danh dự, tinh thần thượng võ và lòng tốt xuất phát từ thực tâm.

Người võ sĩ phải trung thành với vua, hiếu thảo với cha mẹ, nghiêm khắc với bản thân, khoan dung với kẻ thù, tránh xa ham muốn cá nhân, sống trung thực và công bằng.

Tuy nhiên vào cuối thế kỷ 19, cùng với cuộc Minh Trị Duy Tân và sự bãi bỏ hệ thống phân biệt đẳng cấp, các võ sĩ cũng dẫn biến mất. Dẫu vậy, tinh thần võ sĩ đạo vẫn còn ảnh hưởng lớn đến xã hội Nhật Bản ngày nay, và được xem như là một “điểm sáng”, một yếu tố quan trọng trong việc hình thành tâm thức con người Nhật Bản hiện đại.

◎ Võ sĩ đạo thời hiện đại

Bạn đã từng thấy người Nhật cúi chào không chỉ đối thủ mà cả trước sân thi đấu trong các cuộc thi thể thao? Điều này xuất phát từ tinh thần tôn trọng đối thủ và sự lễ độ (sự kính trọng đối với không gian thi đấu) trong Võ sĩ đạo.

Ngay cả trong các công ty Nhật Bản, bạn cũng có thể trải nghiệm tinh thần võ sĩ đạo. Người ta thường nói công ty Nhật nghiêm khắc, người Nhật làm việc quá chăm chỉ và nghiệm túc, nhưng điều này có thể bắt nguồn từ tinh thần Võ sĩ đạo, đó là “tôn trọng người khác”, “tuân thủ kỷ luật” và “đối xử chân thành” trong mọi mối quan hệ. 

Đối với người nước ngoài, hình ảnh "Samurai/ võ sĩ" có lẽ rất nổi tiếng, nhưng có lẽ nhiều người nghĩ rằng Samurai/ võ sĩ chỉ là một phần của Nhật Bản xưa và đã sớm mai một ở hiện tại. Tuy nhiên, ngay cả trong Nhật Bản hiện đại ngày nay, tinh thần võ sĩ đạo vẫn luôn tồn tại. Nếu bạn sống ở Nhật, chắc chắn bạn sẽ có cơ hội trải nghiệm tinh thần võ sĩ đạo trong nhiều khía cạnh của cuộc sống.

ဂျပန်လို့ပြောလိုက်ရင် ဆာမူရိုင်းတွေက နာမည်ကြီးပါတယ်။ ရုပ်ရှင်တွေ ကာတွန်းတွေထဲကနေ တဆင့် ဆာမူရိုင်းကို သိတဲ့သူတွေများမယ်ထင်တယ်။ 「侍と武士」 က အဓိပ္ပါယ်အတူတူပဲဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့အသက်ရှင်နေထိုင်ပုံ စိတ်ဓါတ်တွေကို BUSHIDŌ လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီ BUSHIDŌဆိုတာက ဒီဘက်ခေတ်မှာလည်း ဆက်ရှိနေပါတယ်။

ဒါဖြင့် ဂျပန်လူမျိုးတွေအတွက် ဘာလို့ BUSHIDŌ ကအရေးကြီးတာပါလဲ?

■ဆာမူရိုင်းသမိုင်း

ဂျပန်သမိုင်းတွင် ဆာမူရိုင်းများသည် အဆင့်အတန်းမြင့်သောသူများဖြစ်သည်။ (၁၂ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှ ၁၉ ရာစုအကုန်အထိ၊ သို့မဟုတ် Kamakuraခေတ်မှ Edo ခေတ်အထိ)။ ဆာမူရိုင်းများသည် သူတို့၏သခင်များဖြစ်သော ဘုရင်များနှင့် တော်ဝင်မိသားစုများအပြင် သူတို့၏သခင်များမှ ပေးသောနေရာဒေသများကိုပါ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ကြရသည်။

■BUSHIDŌအဓိပ္ပါယ်

အခြေခံအားဖြင့် ဆာမူရိုင်းတစ်ယောက်ရဲ့ ကျင့်ဝတ်/လမ်းစဥ်ဆိုသည်မှာ ဂျပန်အလယ်ခေတ်သိုင်းပညာရှင်တို့　လိုက်နာရမည့် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းဖြစ်သည်။

→ BUSHIDŌ ရဲ့ စိတ်ဓာတ်ဆိုသည်မှာ အဓိကအားဖြင့် အောက်ပါအရာများ ပါဝင်သည်ဟု ယူဆရပါသည်။ သစ္စာရှိမှု၊ အနစ်နာခံမှု၊ ယုံကြည်မှု၊ ရိုးသားမှု၊ ရိုးရှင်းမှု၊ စေ့စပ်မှု၊ ကိုယ်ခံပညာ၊ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ သနားကြင်နာမှုစသည်တို့ကို အထူးအလေးထားဖို့လိုပါသည်။ မိမိအတွက်မဟုတ်ပဲ၊ ရှင်ဘုရင်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိသူ၊ မိဘအပေါ်သိတတ်သူ၊ မိမိကိုယ်ကို တင်းကြပ်သူ၊ လက်အောက်ငယ်သားကို သနားကြင်နာတတ်သူ၊ ရန်သူကို သည်းခံနိုင်သူ၊ ကိုယ်ပိုင်ဆန္ဒကို ထိန်းချုပ်သူ၊ ရိုးသားဖြောင့်မတ်သူ ဖြစ်ရမည်။

သို့သော် ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် မေဂျီခေတ်ထူထောင်ရေးနှင့်အတူ အဆင့်အတန်းခွဲခြားခြင်းစနစ်ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ဆာမူရိုင်းများ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ BUSHIDŌစိတ်ဓာတ်သည် ဂျပန်လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိနေသေးပြီး ဂျပန်တို့၏စိတ်ကို ပုံဖော်ပေးသည့် အရေးကြီးသောအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။

■ ခေတ်သစ် BUSHIDŌ

အားကစားပြိုင်ပွဲတွေမှာလည်း ဂျပန်လူမျိုးတွေက ပြိုင်ဘက်တွေကိုသာမက အားကစားလုပ်မည့်နေရာများကိုပါ ဦးညွှတ်ပြတာကို မြင်ဖူးမယ်ထင်ပါတယ်။ ၎င်းသည် ပြိုင်ဖက်ကို လေးစားတန်ဖိုးထားကာ ယဉ်ကျေးပျူငှာမှုကို တန်ဖိုးထားသည့် BUSHIDŌ စိတ်ဓါတ်နှင့် ဆက်စပ်နေပေမည်။ အားလုံး အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြသော ဂျပန်ကုမ္ပဏီအချို့တွင်လည်း BUSHIDŌ စိတ်ဓါတ်ကို တွေ့နိုင်ပါသည်။ ဂျပန်ကုမ္ပဏီများသည် စည်းကမ်းတင်းကျပ်ပြီး အလုပ်ကြိုးစားသည်ဟု မကြာခဏပြောလေ့ရှိသည်။ သို့သော် ၎င်းသည် "အခြားသူများကိုလေးစားခြင်း"၊ "စည်းကမ်းများကို လိုက်နာခြင်း" နှင့် "ရိုးသားစွာ အလုပ်လုပ်ခြင်း" လို့ ဆိုတဲ့ BUSHIDŌ စိတ်ဓါတ်နှင့်ဆက်စပ်နိုင်သည်။

■ အကျဉ်းချုပ်

နိုင်ငံခြားသားများအတွက် "ဆာမူရိုင်း" သည်နာမည်ကြီးသော်လည်း၊ လူအတော်များများက ၎င်းသည်ဂျပန်ရှေးခေတ်တွင်သာ ရှိသည်ဟုထင်ကြသည်။ သို့သော် ယနေ့ခေတ် ဂျပန်တွင်ပင် BUSHIDŌ စိတ်ဓာတ်ကို မြင်တွေ့နိုင်ပါသေးသည်။

အကယ်၍ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် နေထိုင်ပါက၊ နေရာအမျိုးမျိုးတွင် BUSHIDŌ စိတ်ဓါတ် ကို တွေ့ကြုံခံစားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။